هیأت ثارالله: حاج ابوذر بیوکافی با اشاره به این که سطح مداحی رشد چشم گیری در زندگی مردم داشته است گفت: مداحی رسانه تبلیغی شیعه است.

پایگاه اطلاع رسانی کربلای 5 مصاحبه اختصاصی با مداح اهل بیت (ع) حاج ابوذر بیوکافی انجام داده است که در ادامه می آید:

با سلام و عرض تشکر از جنابعالی به خاطر وقتی که به این مصاحبه اختصاص داده اید.

لطفا در ابتدا معرفی مختصری از خود داشته باشید و بفرمایید از چه زمانی و در کجا مداحی را آغاز کردید؟

عرض سلام و ادب دارم، بنده ابوذر بیوکافی هستم، 13سال است که این توفیق را خدا نصیبم کرده بطور مستمر میخوانم برای اهل بیت علیهم السلام، اولین باری که مداحی کردم به دوران کودکی برمیگردد

 اساتید شما چه کسانی بودند؟

ازمحضراساتید بزرگواری چون حاج سعید حدادیان، حاج حسین هوشیار، حاج قاسم رضایی، حاج مهدی سلحشور، حاج سیدمهدی میرداماد  و اساتید دیگری چون حاج محسن طاهری و حاج قاسم نیکو که همیشه استاد طریقت و اخلاق بوده اند برایم درکنار مداحی کسب فیض نموده ام.

 در برخی محافل شنیده می شود که جنابعالی چندان رغبتی به مطرح شدن در جامعه مداحی ندارید. علتش چیست؟

خیلی این ادبیات مطرح شدن برایم دلنشین نیست چون آرزویم انجام تکلیف است اگر خداوند کمک کند…اگر بشود رسالت نوکری خودمان را انجام بدهیم خدارا شاکریم، در این دستگاه نورانی و پربرکت بدنبال نوکری باید  بود نه آقاشدن…سید و آقا و سرور و نور لایزال فقط و فقط اهل بیت هستند.

 مردم بیشتر جنابعالی را با مداحی “بوی کربلا” و “بحرین مقاوم” می شناسند. نظرتان راجع به این دو قطعه چیست؟

خب بوی کربلا لطف و عنایت شهدا بود هم از لحاظ ملودی و هم از لحاظ شعر و محتوا، شاید بشود با این قلیل کارها یاد عزیزان خدا را زنده کرد…امیدوارم از ما قبول کنند به اندازه بضاعت… جا دارد از شاعر انقلابی، مخلص و متعهد جناب یوسف رحیمی هم یاد کنم ثواب این کار برای ایشان است ما فقط خواندیم این کار را… البته در این چندساله به لطف کارهای خوبی ساخته شده که چه از لحاظ اتفاقات موتیفیکی و ملودیک و چه از لحاظ شعر وصنایع بدیع کارهای فاخری بوده اما به نظر این کارها بیشتر مورد لطف شهدا بوده اند… بحرین هم تکلیف بود وظیفه شیعگی و مسلمانی خود را انجام دادم….

به نظر شما این همه تاکید پیشوایان دین برای برگزاری مجالس مرثیه خوانی و مدیحه سرایی اهل بیت چیست؟ مداحی چه تأثیری در دینمداری مردم دارد؟

بخش اول را شاید بشود دریک جمله عمیق قرآنی پاسخ داد هدف تعظیم شعائر وحفظ نهضت و مکتب است، برای بخش دوم  و حد اثر مداحی باید شاهد مثال آورد، اثر و نقش مداحی را در پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ ببینید بقول بزرگی می فرمود: مدل اداره جنگ توسط هیاتی بود و انقلاب هم دو رکن داشت حوزه و روضه، مداحی جایگاهش، جایگاه رسانه تبلیغی شیعه است، امروز هم همین طور است سطح مداحی رشد چشم گیری در زندگی مردم داشته است پیوند مردم با دعا، مناسبت ها، اشتیاق و رجوع مردم به زیارتگاه ها، حمایت از ولی و انقلاب اسلامی در حادثه های مختلف مانند فتنه 88، بسیاری از این ها آثار و برکات تربیتی روضه است…مداحان توانسته اند باهنر خود بعنوان یک مبلغ و معلم (اصطلاح به کار رفته توسط حضرت آقا در جمع مداحان) معارف را سینه به سینه درجامعه منتقل کنندبحمدلله

یک مداح خوب چه ویژگی‌های اخلاقی ای را باید در خود پرورش دهد؟ آیا مداح میتواند به عنوان الگو در جامعه مطرح شود؟

یک مداح خوب باید تمام ویژگی‌هایی که خدا از یک بنده میخواهد داشته باشد ویژگی‌هایی  که مومنین دارا هستند باید از خدا خواست تا ما را برای دینش تربیت کند ان شالله… خواه یا ناخواه الگو هستند کسانی که زعامت و جایگاه معنوی در بین مردم پیدا می کنند الگو هستند

مداحی تشکیل می شود از چند هنر: شعر، آهنگ و صدای خوش. به نظر شما کدامیک اهمیت اصلی را دارند؟ چرا؟

لازم و ملزوم هم هستند مثل دوبال… البته حضرت آقا می فرمایند هنرمداحی ازهنر شعر و تبیین شعر تشکیل می شود، فلذا هر دوباید باهم باشد یعنی شعر باید قوی و خوب باشد، برای تبیین آن نیز نیاز به صدای خوب هست…

یک شعر خوب چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟ (چه از لحاظ قالب و چه از لحاظ محتوا).

دریک کلام عام فهم و خاص پسند باشد…

به نظر شما آیا طرح مباحث روز (مثل مسائل جامعه، موضوعات انقلابی، ولایتمداری، استکبارستیزی و …) در مجلس مداحی ضرورت دارد؟ بعضی می گویند خواندن در مورد مثلا امام و شهدا اشتباه است و نباید دین و سیاست را با هم مخلوط کرد.

بله امری ضروری است بدلایل مختلف، اول اینکه دین ما عین سیاست ماست و مابفرموده امام به جنبه و اشک سیاسی مجالس معتقدیم، ضمن اینکه درسیره هم اینگونه بوده، دوران امامان را نگاه کنید، توجه حضرات به دعبل و فرزدق و کمیت، سیدحمیری را ببینید این توجه خاص بخاطر آن جنبه سیاسی ناظر به مسائل روز آن زمان بوده است ناظر بر کفرستیزی و طاغوت ستیزی و ظلم ستیزی بوده است، این تفکر ناشی از رسوبات جدایی دین از سیاست است… امام مظهر خوبیها بودند و شهداستارگان جاویدند این حرفها از جهالت یا عناده، کسی نمیتواند ادعا دوستی اهل بیت کند بعد شاگردان راستین مکتب اهل بیت را نفی کند…به مقامات این بزرگان معرفت ندارند شهید به مقامی میرسد که خداوند اسم خودش را براو می نهد و عالم هم مقامش بالاتراست…آن هم امام که معجزه قرن بوده است ذخیره خداوند بوده است نائب امام بوده، محی الدین بوده باعث عزت شیعه و اسلام شد…اتفاقا باید یاد شوند درمجالس تا بعنوان الگویی دست یافتنی برای نسلها معرفی شوند تا امت بادیدن این بزرگواران مسیر حق را گم نکند.

چرا در اشعاری که در مجالس مداحی خوانده می شود، کمتر به فضائل اخلاقی و تشریح معارف اهل بیت پرداخته می شود و مداحان بیشتر به شرح حال خود و علاقه و محبتشان به اهل بیت می پردازند؟

خب خیلی اوقات سخنور باید سخن دان باشد لازمه سخنوری سخن دانی است یعنی باید کسب معرفت کندمطالعه داشت، خیلی اوقات قشری خوانی ریشه در نبودمطالعه و معلومات است و گاهی ریشه درضعف اعتقادات دارد،برشاعر و مداح لازم است یک دوره خداشناسی و امام شناسی گذرانده باشد تا باید و نباید سخنوری دستش بیاید

چقدر از آهنگ ها و سبک هایی که ساخته می شود، کار سبک سازان خودی است؟ متاسفانه شنیده می شود که بسیاری از این سبک ها تقلیدی است؛ آن هم بعضا تقلید از آهنگ های نامناسب مثلا غربی.

خب این بحث جدالی و تکراری است…حضرت اقا سال86فرمودند خودتان بسازید این نکته بسیار عمیقی بود و بار معنایی زیادی دارد یعنی اینکه باید یک تعدادی آهنگ ساز وهارمونی نویس بیایند ملودی ، نت و ضرب ریتمی بنویسند مختص مداحی باشدکه بحثش مفصل است، خودآهنگ سازی هم مراحل مختلفی دارد که بازهم از درجای دیگری باید پیرامونش صحبت کرد… درباره کارهای غربی حضرت آقا فتوا حرمت دوبرابر دارند که اگر از اهنگی که مخصوص مجالس لهو و لعب یا یک خواننده فاسد باشد استفاده شود حرمتش دوبرابر است…اشکال فنی استفاده از آهنگ‌های تقلیدی حلال هم این است که مستمع قبل از اینکه بیاد اهل بیت بیفتد وبیاد آن خواننده و شعر و موسیقی اصلی می افتد…البته استثنا هم وجود دارد که بقدرت تبیین و ساختار آهنگ بستگی دارد

 
چرا شورخوانی از بقیه ی انواع مداحی طرفدار بیشتری دارد؟

البته شورخوانی دریک گروه سنی خاص طرفدار زیادی دارد علتش هم هیجان و تنوع آهنگ ها و محتواها دارد

آیا شعر و آهنگ خوب می تواند جبران کننده ی صدای بد یا متوسط باشد؟

شعر و آهنگ حالت نرم افزاری دارد و صدا وابسته به سخت افزاری مثل حنجره و شخصیت و وراثت دارد… دوتا مولفه جدا اما وابسته به یکدیگرند…البته صدای خوب از لازمه هاست

 
می گویند در قدیم مداحان شعر ها را از حفظ میخواندند؛ مثلا 60-50 بیت قصیده را از بر میگفتند. اما امروز اکثرا از روی کاغذ میخوانند. به نظر شما این مسئله اهمیتی دارد؟ اصلا آیا مهم است که یک مداح، حافظه ی قوی داشته باشد؟

بله بسیار مهم هست هنوز هم هستند مداحانی که 20الی 30هزاربیت شعر حفظ هستندبسیار درقدرت و قوت مجلس گردانی اثر داردلازمه حفظ کردن هم حافظه قوی هست یقینا، البته باید اذعان کنم روی کاغذ نوشتن شعر بازهم بفرموده حضرت آقا اشکالی ندارد از طرفی گاهی دریک دهه شاعری نیم ساعت قبل از مجلس یک شعر قوی می نویسد دیگر نمی شود حفظ کرد از طرفی هم نمیشود نخواندگاهی اوقات شرایط و اقتضائات این طور ایجاب می‌کند.

 
گاهی اوقات برای آن که مداحان گریه ی بیشتری از مستمعان بگیرند و در نتیجه ثواب بیشتری ببرند، وقایعی را نقل میکنند که شاید ریشه تاریخی و واقعی نداشته باشند یا سند ضعیفی داشته باشند. به نظر شما این کار اشکالی ندارد؟

هدف وسیله را توجیه نمیکند، هدف از مداحی اگر اشک گرفتن باشد آدم ازهر وسیله ای شاید برای رسیدن به این هدف استفاده کند حقیقت این است که هدف از مداحی انتقال معارف و تعظیم شعائر است اگر خوب و هنرمندانه باشداشک هم بهمراه دارد صد که آمد نودم پیش ماست، البته از این کلام سوء برداشت نشود که اششک جایگاه ندارد نه جایگاه اشک و گریه همان جایگاه رفیع درروایات و سیره است… سند ضعیف وحرف خلاف واقع هم خوب اشکال دارد.

یک مداح تازه کار ، چگونه باید فوت و فن مداحی را بیاموزد؟ مثلا روضه خوانی، واحد خوانی، شورخوانی یا حتی مواردی مانند نحوه ی شروع و ختم مجلس، طریقه حرف زدن، شیوه حرکات دست، نوع نگاه و مسائلی از این قبیل. استاد خوب چقدر تأثیر دارد؟ تلاش خود مداح چطور؟

استاد ببیند انسان در تمام مراحل زندگی نیاز به استاد داردهرچه استاد قوی تر و اهل طریق تر باشد شاگرد هم به همان اندازه قوی میشود. درباره تلاش هم لیس للانسان الا ما سعی

آیا شما با طرح مسائلی که باعث تحریک عصبیت های قومیتی و مذهبی مثلا بین شیعه و سنی می شود موافقید؟ چگونه میتوانیم صریحا عقاید شیعه را بگوییم ولی باعث ایجاد فتنه و تفرقه بین مسلمین نشویم؟

سخن حضرت آقا فصل الخطاب است ولی امر مسلمین و نائب امام زمان هستند… ایشان فرمودند هرکس دانسته یا نادانسته به این تعصبات دامن بزند مزدور دشمن است…متاسفانه بعضی نمیدانند با این اعمال غیرمعقول چه فجایعی به بار آمده است…همه این ریشه در ضعف اعتقادات دارد شیعه باید بیدار باشد و در دام چیده شده توسط استکبار نیفتد…درزمین دشمن بازی نکند… اولین مسئله اعتقاد به ولایت فقیه و لازم الجرا بودن فرامین ولی فقیه است دومین مسئله اصل تقیه درشیعه و پیروی از سیره اهل بیت خاصه امیرالمومنین دراین باره است کسی که مدعی عشق به اهل بیت هست باید اقتضائات و شرایط زمان رو درنظر بگیرد

 
بعضا دیده می شود در برخی از شعرها، به جای ستایش اخلاق والای اهل بیت به ستایش خط و خال خیالی آن بزرگواران پرداخته می شود. مثلا به جای آن که از ایثار، فداکاری، جهاد یا وفای حضرت ابوالفضل گفته شود، از  قد رشید و بازوان نیرومند آن حضرت سخن به میان می آید. آیا پرداختن به جمال و ظاهر آن بزرگواران درست است؟ یا این که بیشتر باید به مکارم اخلاقی ایشان پرداخت؟

قبلا پاسخ دادم باید مطالعه کنند یک دوره علل الشرایع را بخوانند امام شناسی کارکنند

 
سیستم صوتی و مسائل فنی از این قبیل چه میزان تأثیر در یک مداحی خوب دارد؟

رعایت مسائل فنی در هر هنری لازم است تا زیبایی‌های کار جلوه کند

  همواره در طول تاریخ اقبال مردم به مجالس مداحی و سوگواری اهل بیت بیشتر از مجالس وعظ و خطابه بوده است. آیا این مسئولیت مداحان را دوچندان نمی کند؟ چگونه می توان این احساسات پاک مردم نسبت به اهل بیت را به گونه ای مدیریت کرد تا باعث رستگاری آنها بشود؟

این سوال کمی اشکال دارد…قطعا مسئولیت سنگین وحساسی است، با علم و عمل می شود این احساسات را مدیریت کرد

 در پایان اگر نکته خاصی مد نظر دارید، بفرمایید.

دعاکنید عالم، عامل، شاکر و ذاکر باشم بدعا محتاجم.